Zubiko agurea

Z U B I K O  A G U R E A

Ernest Hemingway (1899 – 1961)

 Zubiko agurea Espainiako Gerra Zibilean dena galdu duen gizon baten istorio hunkigarria da. Dena, edo hobeto esanda, ia dena, itxaropena ez baitu oraindik galdu. Gaurkoan itzuli dugun Hemingwayren ipuin laburra 1938an argitaratua izan zen, The Fifth Column and the First Forty-Nine Stories antologiaren barnean. Zazpi hamarkada luze igaro dira geroztik, baina gaur goizean Siria, Palestina, Ukraina edota Afganistango auskalo zein zubitan zegoen agure baten istorioa izan zitekeen, dena galdu arren itxaropen izpi bat geratzen zaion agure batena.

Errepidearen alboan, altzairuzko antiojoak eta arropa hautseztatuak zituen agure bat zegoen eserita. Pontoi-zubi batek ibaia zeharkatzen zuen, eta gurdiak, kamioiak eta gizon-emakume nahiz haurrak bertatik igarotzen ari ziren. Zubia gurutzatu ondoren, mandoek tiratutako gurdiek balantzaka igotzen zuten ibaiertza, eta soldaduek gurpileko erradioak bultzatuz laguntzen zuten. Kamioiek kirrinka egiten zuten gora egitean, lehenak izateko ahaleginetan, eta nekazariek pixkanaka egiten zuten aurrera, hautsetan orkatiletaraino ondoratuz. Baina agureak eserita jarraitzen zuen, mugitu gabe. Akituegi zegoen aurrera jarraitzeko. Nire egitekoa zen zubia gurutzatzea, beste aldea ikuskatzea eta etsaia noraino iristen zen jakitea. Hori egin eta atzera itzuli nintzen, zubian barrena. Orduan gurdi gutxiago eta oinezko bakan batzuk besterik ez zeuden, baina agurea hantxe zegoen oraindik ere.

— Nongoa zara? —galdetu nion.

— San Carlosekoa —esan, eta irribarre egin zuen.

Hori zen haren jaioterria, eta, horregatik, atseginez aipatu eta irribarre egin zuen.

— Abereak zaintzen nituen —azaldu zuen.

— A! —esan nuen erabat ulertu gabe.

— Bai —esan zuen—, han egoten nintzen abereak zaintzen, badakizu. San Carlos hiria utzi zuen azkena izan nintzen.

Ez zuen ez artzain, ez behizain itxurarik, eta haren arropa beltz eta hautseztatuei, aurpegi gris eta hautseztatuari eta altzairuzko antiojoei begiratu nien, eta esan nuen:

— Zer abere ziren?

— Era askotako abereak —esan, eta burua astindu zuen—. Bakarrik utzi behar izan nituen.

Zubiari eta Afrika zirudien Ebroren deltako paisaiari begira nengoen, etsaia ikusi arte zenbat denbora igaroko zen nire buruari galdetuz, eta aldi berean, adi, kontaktu izeneko gertaera betidanik misteriotsuaren lehen seinale-hotsak noiz entzungo, eta agurea han zegoen oraindik ere, eserita.

— Zer abere ziren? —galdetu nion.

— Guztira hiru —azaldu zuen—. Bi ahuntz eta katu bat, eta gero lau uso bikote.

— Eta bakarrik utzi behar izan zenituen? —galdetu nion.

— Bai, artilleriarengatik. Kapitainak joateko esan zidan, artilleriarengatik.

— Eta ez duzu familiarik? —galdetu nion, zubiaren bukaera urrunari so, non azken gurdi bakanak azkar batean jaisten ari baitziren ibaiertzeko aldapa.

— Ez —ihardetsi zuen—, aipatutako abereak soilik. Katua, noski, ongi egongo da. Katuak badaki bere burua zaintzen, baina ez dut pentsatu ere egin nahi gainontzekoak nola moldatuko ziren.

— Zein da zure ikuspegi politikoa? —galdetu nion.

— Ez dut inolako ikuspegirik —erantzun zuen—. Hirurogeita sei urte ditut. Hamabi kilometro egin ditut honaino, eta ez dut uste orain aurrera jarrai dezakedanik.

— Hau ez da geratzeko leku aproposa —azaldu nion—. Jarraitzeko gai bazara, gurdiak topatuko dituzu aurrerago, Tortosarantz doan bidea adarkatzen den tokian.

— Pixka bat itxarongo dut —esan zuen—, eta gero abiatuko naiz. Nora doaz gurdiak?

— Bartzelona aldera —ihardetsi nuen.

— Ez dut ezagunik han inguruan —esan zuen—, baina mila esker. Mila esker, berriz ere.

Ezer ulertuko ez balu bezala eta nekatu antzera begiratu ninduen, eta, ondoren, bere kezkak norbaitekin partekatu beharrean, esan zuen: «Katua ondo egongo da, ziur nago. Ez dago zertan kezkatu katuarengatik. Baina besteak. Tira, zer uste duzu besteez?»

—Bada, ziurrenik ondo moldatuko ziren.

— Zuk uste?

— Zergatik ez? —esan nuen, ibaiertz urrunari begiztatuz, non jada ez zegoen gurdirik.

— Baina zer egingo zuten artilleriaren azpian, niri artilleriagatik ospa egiteko esan bazidaten?

— Utzi al zenuen zabalik usoen kaiola?

— Bai.

— Orduan, hegan egingo zuten.

— Bai, ziurrenik hegan egingo zuten. Baina besteak. Hobe dut besteengan ez pentsatzea —esan zuen.

— Dagoeneko indarberriturik bazaude, joan egingo naiz —presatu nintzen—. Altxa eta saiatu ibiltzen.

— Mila esker —esan zuen, eta zutitu, dilin-dalan egin, eta, ostera, hautsaren gainean eseri zen.

—Abereak zaintzen nituen —esan zuen indarge, baina oraingoan ez zen niri hitz egiten ari—. Abereak zaintzen nituen, besterik ez.

Ezin zen harekin ezer egin. Pazko-igandea zen, eta faxistak aurrera egiten ari ziren Ebrorantz. Egun ilun eta hodeitsua zen, zeru baxukoa, eta, hortaz, ez zebilen hegazkinik. Hori eta katuak bere burua zaintzeko gai direla jakitea zen agure horrek inoiz edukiko zuen zorterik handiena.

Maddalen