Sukalde bat, emakume bat, gizon bat eta ogi apurrak. Horiek dira gaurko istorioaren elementuak. Benetan sinpleak, ezta? Sinpletasun horretatik abiatuta lan paregabea idatzi zuen Wolfgang Borchert-ek 1946an, gerra bukatu eta gutxira, baina interpretazio zabala izan dezakeenik ezin dezakegu uka. Egunerokotasunean gerta daitezkeen ekintzen sakontasuna agerian uzten du idazleak. Beraz, ez galdu «Ogia» (Das Brot) istorioa eta interpretatu zure erara.
O G I A
Supituki esnatu zen. Ordu bi eta erdiak ziren. Zergatik zegoen esna hausnartu zuen. Noski! Norbaitek sukaldean aulki batekin estropezu egin zuen. Belarriak zorroztu zituen sukaldean zer gertatzen ari zen entzuteko. Isiltasuna zen nagusi. Isiltasuna handiegia zen, eta eskua ohe gainean bere ondotik pasatu zuenean, hutsik sumatu zuen. Horrek bilakatzen zuen dena bereziki isil: haren arnasa falta zen. Altxatu, eta sukalderantz itsumustuka joan zen etxe ilunean barrena. Sukaldean topo egin zuten. Erlojuaren arabera ordu bi eta erdiak ziren. Armairu ondoan, zutik, zuria zen zerbait ikusi zuen. Argia piztu zuen. Elkarren parean zeuden, alkandora soinean. Gauean. Ordu bi eta erdietan. Sukaldean. Mahai gainean ogiaren platera zegoen. Ogia moztu zuela ikusi zuen. Labana plateraren ondoan zegoen oraindik. Eta mantelaren gainean ogi apurrak zeuden. Gauean, lotara joaten zirenean, emakumeak mantela garbitzen zuen beti. Gauero. Orain, ordea, mantel gainean apurrak zeuden. Baita labana ere. Lauzetako hotza gorputzetik pixkanaka igotzen ari zitzaiola sentitu zuen. Eta begirada plateretik kendu zuen.
— Zerbait zegoela pentsatu dut —esan zuen gizonak, eta sukaldea begiztatu zuen.
— Nik ere zerbait entzun dut —erantzun zion emakumeak, eta, orduan, iruditu zitzaion gizonak benetan zaharra ematen zuela gauez alkandora soinean zeramanean. Hirurogeita hiru urte zituela zirudien. Hori zen haren adina. Batzuetan, egunez gazteagoa ematen zuen. Bada, zahar itxura du, pentsatu zuen gizonak ere, alkandorarekin nahiko zaharra dirudi. Baina, agian, ileagatik izango da. Emakumeen kasuan, gauez ileagatik izaten da beti. Hainbeste zahartzen ditu bat-batean…
— Oinetakoak jantzi beharko zenituzke. Lauza hotzen gainean oinutsik egotea ere. Hoztu egingo zara.
Emakumeak ez zion begiratu, ezin baitzuen jasan bestea gezurretan aritzea. Gezurretan aritzea hogeita hemeretzi urtez ezkonduta egon eta gero.
— Zerbait zegoela pentsatu dut —errepikatu zuen, eta berriz ere alde batetik bestera begiratu zuen alfer-alferrik— Zerbait entzun dut. Zerbait zegoela pentsatu dut.
— Nik ere zerbait entzun dut. Baina ez zen ezer izango.
Platera mahaitik kendu zuen, eta apurrak manteletik bota zituen atzamar-mugimendu azkar batez.
— Ez, ez zen ezer izango —errepikatu zuen pentsatu gabe eta zalantzati.
Emakumea harengana joan zen laguntzeko asmoz:
— Goazen. Kanpoan izango zen. Goazen ohera. Hoztu egingo zara-eta. Lauza hotzen gainean…
Gizonak leihorantz begiratu zuen.
— Bai, kanpoan izango zen. Hemen izan dela pentsatu dut nik.
Emakumeak eskua luzatu zuen argi-etengailurantz. Argia itzali behar dut, bestela platerari begiratu behar diot, pentsatu zuen. Ezin diot platerari begiratu, ordea.
— Goazen —eta argia itzali zuen—, kanpoan izango zen. Haizea dabilenean erretenak hormaren aurka jotzen du. Erretena izan da, ziur. Haizea dabilenean jo eta jo aritzen dira.
Logelarantz joan ziren biak itsumustuka korridore ilunean barrena. Oin biluziek plisti-plasta egiten zuten lurraren aurka.
— Haizea da, bai —esan zuen—. Gau osoan haizea egin du.
Ohean zeudela, emakumeak esan zuen:
— Bai, gau osoan haizea egin du. Erretena izango zen.
— Bai, sukaldean izango zela pentsatu dut. Erretena izango zen —esan zuen, jada erdi lotan egongo balitz bezala.
Emakumeak, ordea, antzeman egin zuen gezurrak esaten zituenean ahotsaren soinua ez zela zintzoa.
— Hotza egiten du —esan zuen emazteak, eta isil-misilka aharrausi egin zuen—, manta azpira noa. Ondo lo egin.
— Berdin.
Eta zera gehitu zuen:
— Bai, hotz handia egiten du.
Orduan, isiltasuna nagusitu zen. Minutu asko igaro ondoren, senarra isiltasunean eta kontuz murtxikatzen ari zela entzun zuen emakumeak. Berariaz, sakonki eta erritmo berdintsuan arnasten hasi zen, gizonak oraindik ere esna zegoela antzeman ez zezan. Baina besteak hain erritmotsu murtxikatzen zuenez, emakumea pixkanaka lokartu egin zuen zarata horrek.
Hurrengo gauean, gizona etxera heldu zenean, emazteak lau ogi-xerra jarri zizkion. Bestela, hiru soilik jango lituzke.
— Nahi baduzu, lau jan ditzakezu —esan zuen, eta lanparatik aldendu zen—. Egia esan, ogi horrek ez dit onik egiten. Jan zuk beste bat. Ez dit onik egiten.
Senarra platererantz errotik makurtzen zela ikusi zuen. Begirada jaso gabe. Ez zuen begirada jasotzen. Istant horretan, emakumeak nahigabea sentitu zuen.
— Baina ezin dituzu bi xerra soilik jan —esan zuen gizonak platerari begira—.
— Bai, noski. Gauez ogiak ez dit onik egiten. Jan, jan.
Handik tarte batera, emakumea mahai ondoan eseri zen, lanpararen azpian.
Maddalen
Berbaratza 